07/12/2011

2011-2012 tèxte n°13

La pastenaga banquièra

Un còp, una pastenaga que se sonava Past, èra banquièra.

Prenguèt un revolver, lo puntèt cap a Past e exigiguèt :
<<- Balha-me tota la moneda !>>

Past li balhèt sul pic la moneda e la tomata raubaira partiguèt dins son camion .

D'un còp, Past se trasformèt en super-eròi e s'esclamèt:
<<- Subreplan!>>

Se pausèt sul camion e arrestèt la tomata d'un sol det. Tornèt prendre la moneda e mandèt la tomata dins una usina de salça.

Mai tard, la tomata foguèt trasformada en
''tomata-ketchup'' e foguèt manjada amb de fritas e de galinas rostidas.


Lisa Olivièr e la classa Poseidon




Los artistas raubaires.

Un còp, lo grop de musica « còr de pirata » fasiá un concèrt.

Lo tractaire « L'o a la bouche » faguèt a manjar pels artistas.

Per decorar la taula, lo tractaire utilizèt de joguinas mieuna.

Aprèp lo repais, los artistas prenguèron las joguinas dins lo lotja e las tornèron pas.

Èra lor tissa, se podián pas empachar de raubar las joguinas de decoracions de las taulas...

Mas aqueste còp, la polícia los agantèt e me tornèron las joguinas,
espèri que desempuèi, rauban pas mai las joguinas dels mainatges...

Liam Whelan e la classa de las aglas.

02/12/2011

Frasas clau n°12

frasa clau 12 de la classa de las aglas:
Lo guèine raubaire corrís de longa perque se vòl pas far atrapar per la polícia, se pensa lo mai fòrt del mond.

frasa clau 12 de la classa Poseïdon :
Un còp èra, un coiòt raubava fòrça monde e se cresiá lo mai podent.

tèxtes causits 12 2011-2012

La venjança de las victimas

Un còp èra, un coiòt raubava fòrça monde e se cresiá lo mai potent.
Un jorn , raubèt un capèl, un balon, un camiset e una poma.
Mai tard , se prenguèt una paret.
Aprèp, totes los que s'èran faches raubats èran pas contents. Venguèron lo tustar.En seguida, sonèron los secors e los policièrs .
Puèi , quand foguèt sonhat, anèt en preson . I demorèt pendent
5 ans .
Quand sortiguèt, las victimas del coiòt lo tuèron e lo coiòt moriguèt dins d'atròces patiments amb un petard dins lo...

Neò Cieutat e la classa Poseidon

Lo guèine raubaire...

Lo guèine raubaire corrís de longa perque se vòl pas far atrapar per la polícia, se pensa lo mai fòrt del mond.

Pren lo capèl d'una cigonha, es suspresa e a vergonha.

Pren lo balon de pichons lops, de paur ne fan :
«- glops !»

Pren una poma a l'orsa, crida :
«- me raubèt sa corsa !»

Pren un camiset del crocodil, es colèra : èra a son filh !

E ronça dins una paret : sa sanccion es l'espet !

Cesar Joly e la classa de las aglas.

15/11/2011

Los lobetons. Maiali Cieuta e la classa de las Aglas.

Los lobetons.

Un còp, i aviá tres lobetons que volián far de fuòc per se caufar pendent lor camp. Avián adobat un fuòc amb de pèiras al entorn e s'èran botan luènh dels arbres. Mas las èrbas al entorn èran plan secas.

Al cap d'un moment, un quatren lobeton arribèt e diguèt :
« - Cal pas botar lo fuòc, va cremar totes los arbres. »

Mas los autres lobetons ne faguèron pas cas car se mainavan pas del dangièr.

Aprèp, lo ser, quand anèron dormir, lo fuòc èra encara alucat e las èrbas prenguèron fuòc e venguèt lèu fòrça, fòrça grand. Cremèt los lobetons e totes los arbres tanben.

L'endeman los organisators de la sortida anèron al camp e vegèron que los lobetons avián cremat pendent la nuèch, las èrbas e los arbres tanben.

Ne dormiguèron pas pendent d'annada de tant que ne foguèron triste. Puèi dediquèron lor vida a la prevencion dels risques.

Maiali Cieuta e la classa de las Aglas.

10/11/2011

FC 9 : Un jorn, Cristòl faguèt d'alpinisme, faguèt l'escomesa que podiá montar un ròc de cinc cents mètres de naut, amb una penda de nonanta grasses,

L'escalada.

Un jorn, un monin montèt lo mont Raiaco qu' es a 5,34 km de nautor.
Quand arribèt en naut plantèt son drapèu e beguèt un soda puèi l'escampèt. Mas los Acrobis lo venguèron punir per son gèste marrit . Quatre jorns mai tard lo menèron al tribunal e amb un pauc d'astre sortiguèt de preson.
Los autres còps que montèt prenguèt una escobilha .
Un jorn, Cristòl faguèt d'alpinisme, faguèt l'escomesa que podiá montar un ròc de cinc cents mètres de naut, amb una penda de nonanta grasses, sens còrdas.
Lo faguèt mas a un moment son pé lempèt alara tombèt e moriguèt.

Lenç Filipski e la classa de las Aglas.

02/11/2011

Tèxt causit : l'ors poluaire Maeva.

L'ors poluaire.

Un còp, un ors marchèt fins a la cima d'una montanha.

Un còp en naut, beguèt una caneta e l'escampèt.

E sabètz çò que se passèt ?

Maeva Gaillard e la classa de las Aglas

09/10/2011

Tèxtes 5 Emilia e Caloian.

La bòria e lo zoo

Un còp èra tres pòrcs, cinc vacas, dos cavals, un ase e uèit conilhs.
Totes aqueles animals èran dins una bòria : la bòria de Sénher Tremol. (Sénher Tremol fasiá paur a tot lo mond).
Un jorn crompèt una pola rossa, una pola negra, una pola blanca e una pola arcolan.
Los animals de la bòria se volián escapar.
48 km mai luènh, i aviá un zoo.
Dins lo zoo, i aviá : quatre girafas, cinc ipopotams, doas estrucis, tres cangorós, un rinoceròs e sièis zèbres.
Aquel zoo èra susvelhat per un gardian que se sonava Sénher Gardaguèra. Tot lo mond èra terrorizat per el.
Un jorn crompèt una sèrp roja, un monin, una tartuga e un elefant de las defensas d’aur.
Aqueles animals se volián tanben escapar.
Una nuèch quand Sénher Tremol e Sénher Gardaguèra se retrobèron per far un plan marrit pels animals, la pola arcolan e l’elefant de las defensas d’aur pressentiguèron tot aquò e decidiguèron de s’escapar amb los autres animals.
Se trapèron dins la forèst e decidiguèron de partir dins lo desèrt. Mas dins lo desèrt fasiá fòrça caud alara anèron viure dins la jungla tropicala e demorèron tota lor vida aval.
E cric e crac, Sénher Tremol e Sénher Gardaguèra anèron en preson.

Emilia Combres e la classa de las aglas dauradas

Lo vilatge

Un còp , i aviá un vilatge que se sonava Ianlocà. Dins aqueste vilatge, los ostals avian los teulats roges. A l'entorn d'aquel vilatge triangular i aviá de saps.
Un jorn , un caçaire(qu'èra tanben lo cònsol) botèt lo fuòc als saps. Los pompièrs arribèron e lo vilatge foguèt salvat.

Caloian Coupiac e la classa Poseidon

02/10/2011

Frasa clau 4 :

Frasa clau 4 de la classa de las aglas :
Un jorn, una pichòta filha tombèt un ipocamp de plastica dins la mar.

Frasa clau 4 de la classa Poseidon :
Un còp èra, una grand aucèl mirgalhat volava al-dejós e al-dessús d'un arcolan.

Tèxtes elegits 4 : Los pescaires.Lilo Bay (CE1)

Los pescaires.

Un còp èra de pescaires que pescavan de peisses.

Un jorn, una pichòta filha tombèt un ipocamp de plastic dins la mar.

Son papà lo tornèt pescar amb una cana de pèsca.

La pichòta filha èra contenta, son paire e los pescaires tanben.

Lilo Bay e la classa de las aglas.

20/09/2011

Tèxt causit 3 : Los guinhòls de Liès Cailly e Lo jorn e la nuèch de Tibau Ducotterd.

Los guinhòls Tres personas que se sonan Robèrt, Eugèn e Trinità. Son totes tres fraires. Un ser, son de dintrar d'una fèsta. Son bandats e una veitura se ronça sus Trinità. Tres segondas mai tard, Trinità morrís. Aprèp sa mòrt, sos fraires quitan pas de bèure e devenon guinhòls per doblidar la mòrt de lor fraire. Liès Cailly (CM2) e la classa Poseidon. Lo jorn e la nuèch. Un jorn i aviá un batèl a motor. Aquel batèl traversava lo jorn e la nuèch. Un jorn, la nuèch venguèt pus pichona que lo jorn, alara lo batèl se cap virèt qu'èra en equilibri entre jorn e nuèch. Urosament, l'equilibri tornèt... e fin finala lo batèl se revirèt a l'endrech. E los marins ne foguèron plan contents. Tibau Ducotterd CM1 e la classa de las aglas.

14/09/2011

frasa clau 2

Poseidon : «Los aucèls que mai estimi son los papagais perque cantan plan e an de plumas mirgalhadas.» Las aglas : "Dins lo pargue i a un cat qu'ensaja de manjar un aucèl."

Tèxtes elegits 2 : Lo pargue e l'aucèl.

Lo pargue.


Dins lo pargue i a un cat qu'ensaja de manjar un aucèl. L'aucèl a paur que sos uòus tomben del nis.

I a tanben un chin que tomba de la balançadoira. Alara va en cò del veterinari.

Dins lo pargue i a quatre enfants que s'amusan. Se sonan Tom, Tibau, Lea e Julià.

Mas l'aucèl se copa una ala.

Tom tomba del tobogan e va véser lo mètge.

E finalament totes los enfants van en çò del papeta e de la mameta de Tòm per prene un bon gostar.

Eloisa Ganivet Justaut (CP) e la classa de las aglas.

L'aucèl

S'èri un animal, seriái un aucèl perque ai un aucèl en cò de ieu.
Los aucèls que mai estimi son los papagais perque cantan plan e an de plumas mirgalhadas.

Luna Varin (CE2) e la classa de Poseidon.

11/09/2011

Tèxtes elegits 1 : Las aglas e lo tigre

Las Aglas :Se èri un animal seriai...Se èri un animal seriái una agla daurada.Aimariai èsser una agla daurada perque pòt volar naut, a d'uèlhs aguts e es l'animal que mai estimi.Vaquí sa ficha d'identitat : L'etimologia latino-grega d' « Aquila chrysaetos » significa « agla daurada » : Aquila en latin vòl dire agla e « Chrysaetos » es un mot compausat grèc que vòl dire « agla d'aur », « chrysos » vòl dire aur e « aetos » vòl dire agla. Talha : Longor : mascle 80 a 90 cm, femèla 90 a 100 cm Envergadura : mascle 190cm a 220cm, femèla 220 a 250 cmNoiridura : rosegaires (marmòtas), capridats (cabiròls, boquetins), aucèls (galejons, falcons, gruas, tetras), mustelides (taisses, erminas, mostèla), reptils (sèrps), leporidats (conilhs, lèbras). Nautor de vòl : Vitessa : 160km/hPoténcia : es lo rapace predator lo mai potent aprèp la Arpia ferotge.Longevitat : 35 a 45 ans.Pes : mascle 3.5 a 5 kg, femèla 6 a 7.5 kg.Territòri : son fisèlas a lor territòri. S'encontran dins las montanhas d'Eurasia (Alps, Pirenèus, Asia orientala...), al Magrèb, en Etiopia e en America del Nòrd. A una reputacion de las bonas, es sovent considerat coma la mai polida de las aglas e coma lo rei dels aucèls. Es simbòl de la victòria dempuèi l'antiquitat es pr'aquò que los Asirians, lo Itits e los Pèrses l'avián en dessus dels drapèus. Pèls romans èra messatgièr dels dieus e aucèl de Jupiter. Representava la corsa del solelh pels Astècs e d'unes amerindians utilizavan sas plumas per lor cofaduras de guèrras. Marius Copleux, CM2 e la classa de las aglas.Poseidon: Lo tigre S'èri un animal, seriai un tigre perque m'agrada son biais de correr: los tigres corrisson lèu per caçar sas predas. Tanben, aimi plan sas colors: l'irange raiat de negre se confond plan amb las nautas èrbas secas. Gatean Gaillard e la classa de Poseidon ( CP/CE/CM)

Frasa clau 1

Las aglas : Aimariái èsser una agla daurada perque pòt volar naut, a d'uèlhs aguts e es l'animal que mai estimi. Poseidon : Se èri un animal seriái un tigre perque m'agrada son biais de córrer ; los tigres corrisson lèu per caçar sas predas.

Edt

27/06/2011

Los mutants.

Un còp èra dos mila mutants qu'ataquèron una vila. Un milion d'òmes morriguèron e mila mutants. Demorava doncas sonque mila mutants.

Un an mai tard los òmes construsiguèron un King Kong artificial mas los mutants ataquèron aquel King Kong que venguèt mutant.

Amb son ajuda los mutants envasiguèron Tèrra e Tèrra venguèt mutanta.

Liam e la classa de cicle 3

L'escòla dels monstres

Un jorn a l'escòla dels monstres i aviá Marià, Robèrt, Charli, Filipe, German, Glant e Pèire.
Marià èra un ciclòp, Robèrt èra un centaure, Charli èra un vampire, Filipe èra un goblin, German èra un tròl e Glant èra un Fenix. Marià, Robèrt e Filipe èran gents. E Charli e Germàn èran marrits.

Un jorn, Charli e German èran de tuar Marià, Robèrt e Filipe. Glant venguèt amb una bola de cristal que podiá realizar dos voses. Glant faguèt los voses de tornar a la vida Marià, Robèrt e Filipe.
Puèi Charli e German venguèron gents. E l'escòla venguèt la melhora de las escòlas.

Liès e la classa de cicle 3.

La tarasclopa.

Un còp èra, la tarasclopa, un animal mutant. Aviá un uèlh unenc, dètz patas e èra totalament amfibian. Èra lo capiòl de la palun e fasiá paur dins totes los vilatges a l'entorn pr'amor que manjava d'òmes .

Un jorn, la filla del rei agèt l'idea de dançar amb ela. Ordonèt a sos cavalièrs los mai fòrts e los mai braves de l'anar querre per que dance amb èla.

Dos cavalier se faguèron manjar e lo carnage s'acabèt quand Santa Marta arribèt de Palestina. Leu Santa Marta amanhaguèt la Tarasclòpa e la convencèt de l'acompanhar per dançar amb la princessa.

Quand arribèron al palais, la musica jogava e se metèron a dançar ,dançar... Dancèron tant e tan plan que la tarasclòpa ne susèt tota son aiga e venguèt pichona, pichona... e braveta, braveta...

D'aquel temps la princessa e la tarasca venguèron amoroses. Lor vilatge se sonèt Tarascon e la tarasclòpa la bategèron Pablo.

la classa de cicle 3

10/06/2011

Frasa clau 32 : Enfin, la pastèca èra enòrme e la pichòta filha pensava que quand seriá madura, la manjariá.

La pasteca, la filha e lo pòrc. Salomé CM1 e la classa de cicle3.

Un còp èra, una pastèca que viviá dins un pòt. Aquel pòt èra dins una cambra. Aquela cambra èra la d'una pichòta filha. Aquela pichòta filha aviá tanben un pòrc.

Enfin, la pastèca èra enòrme e la pichòta filha pensava que quand seriá madura, la manjariá.
Lo pòrc qu'aviá previst de manjar la pichòta filha e per acabar la pastèca voliá manjar lo pòrc.

Degun voliá pas se far manjar. Mas pendent la nuèch, aguèron totes la meteissa idèa : partir !

En defòra de l'ostal fasiá sorne e se roncèron los uns dins los autres e s'entre mangèron.

A la fin que demorèt ? Pas ren...

27/05/2011

Cant 31 : Als curios

Se quauqu'un demanda qual sèi,
Per quin dreit ma pluma rimalha,
Sauretz qu'aquo' es Diu que m'a fèit,
Mès que m'a balhat sòu ni malha !

E un pichon vailet que trabalha
Dempuèi l'alba dinca la nuèit,
S'èi pas de fen mingi de palha
Mès me contenti de ço qu'èi.

Sul camin del brèç a la tomba
I a vint ans lèu, de puèg en comba
Amb los esclops marchi pelhos.

D'argent n'èi pièl, d'esprit gaire,
E morirèi, coma mon paire,
Paisan del cap dinc' als talons !

25/05/2011

Cant 30 : En el Pozo María Luisa.

En el Pozo María Luisa o Nel Pozu María Luisa (en asturian), Santa Bárbara o encara Santa Bárbara Bendita es un cant de minaires asturians (Ciaño, Langreo) popularisat pendent la Guèrra d’Espanha.

Santa Bárbara bendita
trailaralará trailará
Santa Bárbara bendita
trailaralará trailará
patrona de los mineros, mira,
mira Maruxina, mira,
mira como vengo yo
patrona de los mineros, mira,
mira Maruxina, mira,
mira como vengo yo.

Tengo la camisa roja
trailaralará trailará
Tengo la camisa roja
trailaralará trailará
del sangre de un compañero, mira,
mira Maruxina, mira,
mira como vengo yo
del sangre de un compañero, mira,
mira Maruxina, mira,
mira como vengo yo.

Traigo la cabeza rota
trailaralará trailará
traigo la cabeza rota
trailaralará trailará
que me la rompió un barreno, mira,
mira Maruxina, mira,
mira como vengo yo
que me la rompió un barreno, mira,
mira Maruxina, mira,
mira como vengo yo.

Santa Bárbara bendita,
trailaralará trailará
Santa Bárbara bendita
trailáralará trailará
patrona de los mineros, mira,
mira Maruxina, mira,
mira como vengo yo
patrona de los minéros, mira,
mira Maruxina, mira,
mira como vengo yo.

En el Pozo María Luisa
ou Nel Pozu María Luisa (en asturien), Santa Bárbara ou encore Santa Bárbara Bendita
Cant de minaires asturians (Ciaño, Langreo) popularisat pendent la Guèrra d’Espanha.

Frasa clau 30 : « - Cal que l'un entremièg vos cinc saute dins lo viude e poiretz passar."

Tèxte causit n°30 : Los minaires. Lenç CM1.

Un jorn, cinc minaires van dins la tèrra per cercar d'aur. I a Maurici, Luc, Albèrt, Lucian e Leunard. Maurici es tant caluc que Lucian e Luc. Mas Albèrt es intelligent e Leunard es coratjós.

A un moment Albèrt ditz :
«- Attencion i a un trauc !
- Pas vrai, ditz Luc, ane, i vau.»
Mas tomba dins lo trauc. Leunard davala tranquilament dins lo trauc. Puèi, a un moment i a tres camins. Lucian pren lo de drecha, Maurici lo del mitan e Albèrt lo d'esquèrre. Lucian tomba dins la lava e coma es caluc mas immortal, morís pas. Maurici tomba dins una trapanèla que lo fa tombar dins una autra trapanèla. Albèrt, el, a una escala fòrça longa, l'utilizan per davalar ont tombèt Maurici. I tròban tanben Lucian.

Puèi Luc trapa un diamant e un geni sortís del diamant e ditz :
«-Cal que l'un entremièg vos cinc saute dins lo viude e poiretz passar. Tornaretz trapar lo vòstre amic mai tard.»
Leunard i va coma es coratjós. Los quatre autres pòdon passar sus un pont que religa tot lo camin invisible al dessús del viude. Mas coma sabon pas que Leunard a de poders magics se demandan perqué lo trapan al bot del camin.
Contunhan lor camin quand Leunard trapa un talhièr secret. Mas Maurici lo prend per tuar los mostres sul camin. Maurici fa una mescla quimica per tuar los mostres.

Mai luènhs un òme ditz :
«- Sètz sus la pista de l'aur.» Los cinc minaires son contents.

Lèu los cinc minaires son contents... e rics...

Lenç e la classa de cicle 3.

20/05/2011

frasa clau 29 : Una ora mai tard los scientifics capitèron de los degelar.

tèxte elegit 28-29 : Los dracs. Aquim CM2.

Un jorn, cinc dracs èran dins un glaçon, los sonèron 1, 2, 3, 4 e 5.

Una ora mai tard los scientifics capitèron de los degelar. Al cap d'una jornada los dracs sortiguèron de jos la taula.

Mangèron un quilograma de carn e beguèron dètz botelhas de un litre. Quand sortiguèron en vila èran de figas d'un autre panièr, mangèron totas las escobilhas dels magasins. Alara lo consol diguèt :
-"volèm pas mai véser aquestes dracs."
Alara los scientifics créeron una maquina que menan las personas que i dintran, dins un autre mond.
Quand los scientifics metèron lor maquina en rota los dracs i dintrèron a l'interior.

Mas tres meses mai tard de brigands ataquèron la vila. Alara los scientifics liberèron los dracs que ganhèron la batèsta contra los brigands.

D'aquel jorn, los dracs son acceptats dins la vila pel consol.

Aquim Thomas e la classa de cicle 3.

10/05/2011

Cant poesia n°28 : lo conte Arnaud.

1/ Lo conte Arnaud, lo cavalièr
Dins lo Piemont va batalhèr
- Conte Arnaud, ara tu t'en vas,
Digas-nos quora tornaras ?

2/ - Enta Sant Jan, ieu tornarai,
E, mort o viu, aicí serai :
Ma femna deu enta Sant Jan,
Me rendre paire d'un bel enfant.

3/ Mès de Sant Jan ven d'arrivar,
Lo conte Arnaud ven a mancar :
Sa maire, del pus naut de l'ostau,
Lo vei venir sus son caval.

4/ Maire fasètz viste lo lèit,
Que longtemps non i dormirai
Fasètz lo naut, fasètz lo bas,
Que ma mia n'entende pas.

5/ Conte Arnaud, a qué vos pensas ?
Qu'un bel enfant, vos quitarias !
- Ni per un enfant, ni per dus,
Maire, ressucitarai pus.

6/ Maire, qu'es aquel bruch dins l'ostau ?
Sembla las oresons d'Arnaud !
- La femna que ven d'enfentar,
Orasons non deu escotar.

7/ -Maire, per la festa de deman,
Qu'una rauba me botaran ?
- La femna que ven d'enfentar
La rauba negra deu portar.

8/ - Maire perque tant de pregadieus !
Que disián dins las orasons ?
- Disiàm : " La que ven d'enfantar
A la messeta deu anar.

9/ A la messeta ela s'en va,
Vei lo conte Arnaud enterrar ...
- Aicí la clau de ma cinta
Maire torni pus a la maison

10/ Terra santa, te cal obrir,
Vóli parlar a mon marit,
Terra santa te cal barrar,
Amb' Arnaud voli demorar !

22/04/2011

sintesi pel sègle XIX

Lo sègle XIX :

Lo sègle XIX es lo sègle del romantisme, en musica s'inventa la sinfonia amb de 100 a 1000 instruments (Berliòz), es lo sègle del pianò (Fauré), en poesia Verlaine, Raimbault,... en literatura Frederic Mistral (prèmi nobèl de literatura per son òbra en occitan), Alfred de Musset, Victor Hugo,... en pintura Renoir, Manet, Monet,...

Es lo sègle de l'industrialisacion, de las colonias e de l'immigracion. S'inventan la fotografia, la machina de vapor, l'automobila, la bicicleta,...
Lo mond viu de mai en mai en vila.

Los regims politics :

L'Ancian Regime èra una monarquia absoluda de drech divan, Loís XVI èra rei de França. La lei èra el.

La revolucion francésa comença lo 14 de julh de 1789 amb la presa de la Bastilha.
Lo 24 d'agost s'aprovèt a declaracion dels dreches de l'ôme e del ciutadan.

De 1789 a 1792 es una "Monarquia constitucionala" e Loís XVI demora rei dels Francéses mas lo parlament es eissut del estats generals.

Lo 22 de setembre de 1792 es la primièra republica dont la Convencion n'es lo parlament.
De 92 a 93 es la terror amb Robespierre.
1792-1795 La Convencion (Republica dont la Convencion es lo parlament)
1795-1799 Lo Directòri : Republica governada per cinc directors
Còp d’Estat del 18 de Brumari (Napoleon Bonaparte)
1799-1804 Lo Consulat - Napoleon n'es lo 1er consul.

1804-1814/1815 Lo Primièr Empèri
1804 : Napoleon se fa sacrar Emperaire dels franceses.
Napoleon reforma l'administracion, la justicia e la finança. Nomena un prefècte per departament, un libre lo còde Napoleon amassa totas las leis. Autorisa l'esclavatge tornamai, defend la cauma.
Ganharà de guèrras fins en 1807, una granda partida d'Euròpa serà francésa. Farà bastir l'arc de Triomfe a Paris per celebrar las victòrias de la Granda Armada.
En 1808 la Granda Armada es espotida pendent la campanha de Russia.

Napoleon, vinçut, abdica en 1814.
Malgrat un retorn triomfal en 1815 (los 100 jorns), la fin de son poder es definitiva aprèp la desfacha de Waterloo. Es exilat sus l'isla de St Elena ont morrís en 1821

1815-1830 La Restauracion dels Borbons (o Capecians-Borbons)
Loís XVIII e Carla X
La Revolucion de julh de 1830 (las Tres Gloriosas son los tres jorns d'insureccion) Serà seguida per la monarquia de julh.

1830-1848. La Monarquia de Julh : Loís Felip d'Orlean es rei dels francéses.

De la revolucion de febrièr de 1848 al còp d'Estat del 2 de decembre de 1851. La segonda Republica
Serà l'annada del sufratge universal pels òmes e de l'abolicion de l'esclavatge

2 de decembre de 1851 al 2 de decembre de 1852

2 de decembre de 1852 a la guèrra de 1870 contra Prussiá : Lo Segond Empèri

1870-1914 : la IIIe Republica (Adolphe Thiers, President de la Republica de 1871 a 1873).

Aprèp la Comuna de 1871, estabilisacion d'una republica conservatriça que s'apuèja sus la borgesia e las classas mejanas nascudas amb l'industrialisacion del país.

Las leis "Jules Ferry" de las annadas 1880 : escòla a gratis, obligatòria (fins a 13 ans) e laïca.
En 1905 es la lei de desseparacion de la glèisa e de l'estat.
Agitacion politica pendent l'afar Dreyfus.

Cant n°27 : Ô mon país ! (J.-C. Coudouy / G. Sanchette)

Ô mon país ! Que t'an tots quitat,
Qu'an preferat la vila,
Aqueths garçons tan embejós,
Qu'avèn trobat richessa.
« Ça-i donc tanben princessa.
- Nani mossur, qu'aurèi gran degrèu
De deishar mas aulhetas.
Tan que viurèi, las guardarèi.
- De montanhar enqüèra,
Non se hè pas mei bergèra.
- Qué harèi, jo, shens mon cujalar
Tot crobit de verdura ?
S’èi a partir, lèu vòi morir.
- Tan pis per tu la bèla,
Demora-t’i fidèla. »

19/04/2011

Frasa clau 27 : Lo nèci èra talament pèc qu'aviá doblidat son pichòt nom.

Tèxt causit 27 : Lo nèci e lo savi. Lena.

Lo nèci e lo savi.

Un còp, un nèci èra lo vesin d'un savi.

Lo nèci èra talament pèc qu'aviá doblidat son pichòt nom. Lo savi se sonava Igòr Maure e aimava ajudar lo nèci a far de causas basicas per tot lo mond, tal coma talhar la pelèna o d'autras causas de la meteissa farina. Mas, un jorn, lo nèci n'agèt un sadol del savi doncas pel primièr còp agèt una idèa.

Una setmana mai tard, lo savi va véser en cò del pèc e trapa una letra :
« N'aviai mon confle de tu, ai decidit de partir a la montanha per viure ma vida.
Mas t'ai daissat mon gat que volià pas venir.
Al reveire,
L'òme qu'a pas mai de nom. »

Lo savi èra triste que siá partit.

Mas s'i faguèt e ara abita dins l'ostal del nèci.

Lena CM2 e la classa de cicle 3.

14/04/2011

Alphonse de Lamartine (1790-1869), Discours prononcé à l’Hôtel de Ville de Paris le 25 février 1848

"Voilà ce qu’a vu le soleil d’hier, citoyens ! Et que verrait le soleil d’aujourd’hui ? Il verrait un autre peuple, d’autant plus furieux qu’il a moins d’ennemis à combattre, se défier des mêmes hommes qu’il a élevés hier au-dessus de lui, les contraindre dans leur liberté, les avilir dans leur dignité, les méconnaître dans leur autorité, qui n’est que la votre ; substituer une révolution de vengeance et de supplices à une révolution d’unanimité et de fraternité, et commander à son gouvernement d’arborer, en signe de concorde, l’étendard de combat à mort entre les citoyens d’une même patrie !

Ce drapeau rouge, qu’on a pu élever quelquefois quand le sang coulait comme un épouvantail contre des ennemis, qu’on doit abattre aussitôt après le combat en signification de réconciliation et de paix. J’aimerais mieux le drapeau noir qu’on fait flotter quelquefois dans une ville assiégée, comme un linceul, pour désigner à la bombe les édifices neutres consacrés à l’humanité et dont le boulet et la bombe mêmes des ennemis doivent s’écarter. Voulez-vous donc que le drapeau de votre République soit plus menaçant et plus sinistre que celui d’une ville bombardée ?

Citoyens, vous pouvez faire violence au gouvernement vous pouvez lui commander de changer le drapeau de la nation et le nom de la France.. Si vous êtes assez mal inspirés pour imposer une république de partis et un pavillon de terreur, le gouvernement est aussi décidé que moi-même à mourir plutôt qu'à se déshonorer en vous obéissant. Quant à moi, jamais ma main ne signera ce décret. Je repousserai jusqu'à la mort ce drapeau de sang et vous devriez le répudier plus que moi : car le drapeau rouge, que vous-mêmes rapportez, n'a jamais fait que le tour du Champ-de-Mars, traîné dans le sang du peuple en 1791 et 1793, et le drapeau tricolore a fait le tour du monde avec le nom, la gloire et la liberté de la patrie."

Frasa clau 26 : Desempuèi aquel temps, lo solelh e la luna son rei e reina de las planetas e la vida es polida.

La luna e lo solelh. Salome Cm1 e la classa de cicle3.

Un jour, la luna.
Un jour, lo solelh.
Èran amics amb Vènus, Saturne, Pluton, Mars, Mercure e Jupiter.

La luna e lo solelh èran amoroses mas en çò de las planetas òm aviá pas lo drech d'estre amorós !

Un jorn, lo rei de las planetas moriguèt, coma èra lo paire del solelh, l'eritièr n'èra lo solelh. Doncas lo solelh venguèt rei.

Alara, sulpic manlevèt la lei que disiá qu'avián pas lo drech d'estre amoroses.

Desempuèi aquel temps, lo solelh e la luna son rei e reina de las planetas e la vida es polida.

Salome CM1 e la classa de cicle 3.

05/04/2011

Cant poesia 25 : J'ai presque peur en vérité. Verlaine. (Musica de Paul Fauré)

J'ai presque peur, en vérité,
Tant je sens ma vie enlacée
À la radieuse pensée
Qui m'a pris l'âme l'autre été,

Tant votre image, à jamais chère,
Habite en ce cour tout à vous,
Mon cour uniquement jaloux
De vous aimer et de vous plaire ;

Et je tremble, pardonnez-moi
D'aussi franchement vous le dire,
À penser qu'un mot, un sourire
De vous est désormais ma loi,

Et qu'il vous suffirait d'un geste,
D'une parole ou d'un clin d'oil,
Pour mettre tout mon être en deuil
De son illusion céleste.

Mais plutôt je ne veux vous voir,
L'avenir dût-il m'être sombre
Et fécond en peines sans nombre,
Qu'à travers un immense espoir,

Plongé dans ce bonheur suprême
De me dire encore et toujours,
En dépit des mornes retours,
Que je vous aime, que je t'aime !

Frasa clau 25 : Dintrèron dins la tuta a camba ajudatz-me.

Tèxte causit 25 : Los conilhs. Bastian (CM2) e la classa de cicle3.

Un còp èra, tres conilhs son nascuts. L'una se sonava Ananca, l'autre Jonatan e l'autre encara Bastian.

Tres jorns mai tard, lo tres conilhs sortiguèron de la tuta.

Joguèron al fotbal. A miègjorn, mangèron de carròtas. Aprèp, partiguèron dins la forèst. Vegèron un lop que los voliá manjar. Dintrèron dins la tuta a camba ajudatz-me.

Al cap d'un moment, lo lop partiguèt.

Era lor primièra leiçon de vida...

30/03/2011

Tèxt causit 24 : La disputa entre la carròta e la patata. Gaetan CM1.

Un jorn, un paisan abandona sos legums e partís.

L'endeman, una patata sortís de la tèrra e una carròta se desraba.

Marchan e se rescontran. La carròta ditz :
"- As vist coma soi polida ?"
La patata respond :
"- Mas sès pas la mai polida, soi ieu que soi la mai polida amb ma bèla pel grisa.
- Non, es ieu !
- Alara partissi.
E la patata partís. La carròta se dota pas qu'es per anar quèrre d'ajuda. Torna doncas amb un gendarme e cinc gardes del còs.

La baton e la ganhan.

D'aquel temps, la patana se pensa mai polida que las carròtas.

Frasa clau 24 : L'endeman, una patata sortís de la tèrra e una carròta se desraba.

Cant poesia 24 : L'hiver a cessé : la lumière est tiède. Paul V erlaine (1844-1896).

L'hiver a cessé : la lumière est tiède
Et danse, du sol au firmament clair.
Il faut que le coeur le plus triste cède
A l'immense joie éparse dans l'air.

Même ce Paris maussade et malade
Semble faire accueil aux jeunes soleils,
Et comme pour une immense accolade
Tend les mille bras de ses toits vermeils.

J'ai depuis un an le printemps dans l'âme
Et le vert retour du doux floréal,
Ainsi qu'une flamme entoure une flamme,
Met de l'idéal sur mon idéal.

Le ciel bleu prolonge, exhausse et couronne
L'immuable azur où rit mon amour.
La saison est belle et ma part est bonne
Et tous mes espoirs ont enfin leur tour.

Que vienne l'été ! que vienne encore
L'automne et l'hiver ! Et chaque saison
Me sera charmante, ô Toi que décore
Cette fantaisie et cette raison !

27/03/2011

Tèxte causit n°23 : Los quatre cabals e los dos polins.

Un còp èra quatre cabals.

Un jorn vegèron dos polins que se passejavan dins la sèlva.

Puèi vegèron un lop arribar. Lo lop los voliá manjar.

Lo mangèt totes dos...

E aquí la fin.

Lucia e la classa de cicle 3.

Cant, poesia, viralengas 23 : Aviái un banc... Aviái una feda velada.

Aviái un banc...
Aviái un banc qu'avia besonh de contraquatrepicolhar.
Anèri cercar lo contraquatrepicolhaire per lo me contraquatrepicolhar.
Lo contraquatrepicolhaire lo me poguèt pas venir contraquatrepicolhar.
Ieu lo contraquatrepicolhèri melhor que quatre contraquatrepicolhaires o m'agèsson contraquatrepicolhat.
Joan Brossi. Vira lenga d'Entre-aiguas.

Aviái una feda velada.
Aviái una feda veluda, velada, cornuda, farrada, esquilada, que me faguèt un anhèl velut, velat, cornut, farrat, esquilat coma la feda qu'èra veluda, velada, cornuda, farrada esquilada.
vira lenga de Belmont sus Rance.

Frasa clau 23 : Puèi vegèron un lop que los voliá manjar.

18/03/2011

Frasa clau 22 : A aqueste moment lo jutge dintra amb lo procuraire.

Cant poesia 22 e tèxte liure 22 : Lo jutjament 2010-2011

Caramentran arriba amb son avocat en primièr.

"Carnaval es arribat fuma la pipa fuma la pipa, carnaval es arribat, fuma la pipa sens tabac..."

«- Te, sembla qu'i aja degun. S'esclama l'avocat.
- A, podèm tornar partir...
A aqueste moment, lo jutge dintra amb lo procuraire.
- Sètz en avança. Ditz lo procuraire.
- Non ! Respond Caramentran, es vos que sètz en retard !
Lo jutge pica del martèl sus la taula.
- Silenci ! Crida lo jutge. Dubrissi la sesilha ! Qual agèt de problèmas amb Sénher Caramentran ?
- Degun, naturalament. Diguèt l'avocat de Caramentran.
- Se ieu ! E ieu ! E ieu encara, crida la fola que ven d'arribar en nombre.
- Silenci ! Crida lo jutge, un aprèp l'autre, pas totes amassa ! Un pichòt dròlle leva lo det.
- Tu. Ditz lo procuraire.
- Ieu, e ben, me raubèt un paquet de bonbècs.
- Es pas de ma fauta, aviái talent.
- Es pas de sa fauta pichòt blanc bèc.
- Procuraire venètz violent, diguèt lo jutge.
- Ieu èri en cò d'un copin e raubèt tot aquel coquin.
- Cossí sabètz qu'es el ?
- L'ai vist de mos uèlhs !
- òc m'amusèt un bocin aquel polit larcin.
- Planhent seguent...
- Ieu me prenguèt en fotò tot nud dins mon «lavabò»
- Vertat, volètz véser la fotò ?
Neo :
- Ieu èri dins mon jardin quand estrifèt totas mas flors, lo coquin...
- Ieu èri dabans ma pòrta quand a pres ma clau e me tapèt lo cuol amb un petard
- èra mon darrièr, lo voliái pas escampar.
Deren : De darrièr lo jutge entendon Caramentran e l'avocat
- Caramentran sès un òme ignoble
Un autre òme crida : -Non es un bon òme, me tondèt la pelosa per un centima. I cal ren far.
L'avocat l'interromp : - Aquela persona a rason, Caramentran es plan bon.
Lenç
- Minur : Caramentran a raubat de dinamita de ma mina.
- Dròlle a mitat cremat : Es per aquò que mon ostal espetèt.
- Ieu me raubèt ma DS e me daissèt sonque lo Baston
-Avocat : Mas caramentran a pas d'amic, es per aquò qu'embèstia las gents, es que vòlon pas èstre sos amics e se sentís sol.
- Mameta : mas ieu me volguèt assassinar lo cat e o faguèt...
Leni?
- Planhent : Ieu èri en cò de mon copin, en dintrar, vegèri qu'aviá tot cambriolat.
- Avocat : cossí sabètz qu'es el ?
- Planhent : sabi l'ai vist en partir
- Caramentran : òc èra amusant
- la fola : A mòrt !
- Jutge : silenci ! Planhent seguent.

Un paisan : Caramentran es el que brutlèt mon tractor :
Jutge : vos fa pas pensar a quicòm, lo fuòc ?
Lo mond : òc ! En seguida tot lo mond crida : Lo lenhièr, lo lenhièr !
Jutge : tusta son martèl e tot lo mond se calmejan. Planhent seguent !

Lena :
Lo jutge :
Caramentran, as fach tròp de bestiesas, as menat lo fuòc, la mòrt, ... te sès tròp sarrat del bòrd
As pres costuma de raubar,... per tot aquò t'anam cremar.
Avocat de la deferéncia : Non podètz pas lo cremar, aprèp aurai pas mai de que trabalhar...
Caramentran : Qué ? Eras mon avocat sonque per aquò ?
Jutge : Cresi qu'es pas tròp lo moment...»
Caramentran : «òc... bon, vòli pas pas morir, me crematz pas qu'es marrit !

"Adieu paure, adieu paure, adieu paure Carnaval. Tu t'en vas e ieu demòri per manjar la sopa a l'alh, per manjar la sopa a l'òli, per manjar la sopa a l'alh..."

Las gents : A mòrt ! A mòrt ! Sul lenhièr, t'aimam pas Caramentran.
Caramentran se pren una tomata dins lo morre.
Caramentran es cremat.

22/02/2011

Frasa clau 21 : "Dins aquel temps Riri se crompèt una barba a papa. "

Tèxt causit n°21 : Riri, Mimi, Fifi.

Riri, Mimi, Fifi.

Un còp èra, tres pichòta mirguetas que se sonavan Riri e Fifi e Mimi.

Mimi diguèt :
"-Poiriam anar a "Pòrt Aventura"."

Los tres amics i anèron. Quand arribèron ,Fifi diguèt :
"- Es grand !"
Dins aquel temps Riri se crompèt una barba a papa. Puèi los tres amics decidiguèron de far los "triples loopings". En seguida, son anats al "Congò Rivièra". Enfin rechauchèron.

Fin finala, tornèron cadun en cò del e mangèron de rís.

Leni CE2 e la classa de cicle 3.

21/02/2011

cant 21 : carnaval

Adiu paure, adiu paure,
Adiu paure Carnaval !

1/ Carnaval, sès un ivronha
Que nos fas manjar d'argent
Mas as una brave tronha
E ton ventre es sens parièr.

2/ La joinessa fa la fèsta,
Per saludar Carnaval.
La Maria fa de còcas,
Amb la farina de l'ostal

3/Lo buòu dança e l'ase canta,
Lo moton ditz la leiçon,
La galina ditz lo Pater,
E lo cat ditz lo Credò !

4/ As cagat dins ti culòtas
A colat dins ti debàs !
S'aviás pas agut la foira
Auriá pas tombat tan bas !

5/ Tu te'n vas e ieu demòri,
Ieu demòri e tu te'n vas.
Per manjar la sopa d'òli,
Per manjar la sopa d'alh !

6/ Diga me perqué te caça
Aquel laid Caramentran
Perqu'aicí daissar ta plaça
Perqué pas restar tot 1’an ?

7/ Carnaval èra un bon òme,
Qu'aviá fach son testament.
Aviá res laissat' sa femna
Quèra mens a sos enfants.

8/ Tu t'en vas e ieu demòri,
Ambe les borsons curats.
S'aviás pas agut la foira,
Seriás pas tombat tant bas.

9/ Tu te'n vas e ieu demòri,
Ieu demòri e tu te'n vas.
Adiu paure, adiu paure,
Adiu paure, Carnaval.

10/ Ara qu'avèm tot acabat
Farem la fèsta, farem la fèsta
Ara qu'avèm tot acabat
Farem la fèsta, dins lo prat.

11/ Ara qu'avèm tot acabat
Fuman la pipa, fuman la pipa
Ara qu'avèm tot acabat
Fuman la pipa sens tabac.

17/02/2011

Frasa clau 20 : En seguida veson l'espèctre qu'es a legir un libre.

Tèxt causit n°20 : S.O.S. Fantauma e lo mistèri de la bibliotèca.

Dins la societat de S.O.S. Fantauma i a sièis agents que se sonan Aquim, Lenç, Marius, Liess, Liam e ieu, Aimeric.

Un jorn un biblioteacari sona S.O.S. Fantauma e ditz :
« - I a un fantauma dins la bibliotèca. »

Cinc minutas mai tard S.O.S. Fantauma es dins la bibliotèca. Al reng n°22 veson de meca d'espèctre. En seguida veson l'espèctre qu'es a legir un libre.
Aquim, Lenç, Marius, Liam, Liès e ièu tiram un plan. Marius s'en va parlar a l'espèctre que li respond « Chuuut ! » Lo plan es mancat, alara Marius torna amb nosautres.
Liam a una idèa e nos ditz :
« - Lo cal atrapar. »
Alara ensajam de lo trapar mas se trasforma en esqueleta e partissèm en corre.
L'endeman tornam amb nòstre equipament especial « fantauma esqueleta ».

En un liuç, capitam de capturar lo fantauma.

La mission es un succès coma las autras.

Aimeric e la classa de cicle3.

15/02/2011

Sintesi pels "tempses modèrnes de legir 3 còps, cant 1789 d'aprene.

Los tempses modèrnes :

Començan a la cabussada de l'empèri roman d'orient. Guèrra famina epidèmia avián alassat lo mond d'aspiravan a una respellida.

En musica es lo temps de la polifonia amb Janequin, puèi del baròca amb la bassa de contunh (Esteva Molinièr) enfin lo classic amb lo concerto e la sinfonia (JJ Cassanea de Mondonvila, Mosart). En art, es l'invencion de la perspectiva, lo retorn a l'estetica antica.

Los abuses de la glèisa catolica ajudèron a la naissença del protestantisme (Luther, Calvin). Enric IV, amb l'edicte de Nantas, acabarà la guèrra de regions.

Es lo temps de las grandas descobèrtas (1492 Cristòl Colomb descobrís l'america), de las colonias e de l'esclavatge.

Los sègle XVII es lo de Loís XIV, de l'absolutisme (Versalhas).

Lo sègles XVIII es lo sègle dels lums (Voltaire, Rousseau) e de l'enciclopedia (Diderot).

Copernic e Galilée comprenguèron que la tèrra vira al entorn del solelh.


S'acabèron per la revolucions francesa en 1789.

14/02/2011

Cant n°20 : 1789. Cantat per Marti

Mai de mila ans nos fa que le pòple de França
Pels nòbles e le grands susa tot çò que sap
Sens jamai dire ren, sens ges de resmostrança
Le pòble que fa tot pòt pas levar lo cap. (bis)

Mai de mila ans nos fa que senhors e rei ses fraires
Nos apelan vilens, manans e « ròtorièrs »
Avèm traitat lo vin al camp e a la caça
Volèm tot çò que cal al grand libre terrièr, al grand libre terrièr, volèm tot çò que cal.

Mai de mila ans nos fa vesèm penible auratge
Aquels retentissents los cal butar del còl
Que nos ajuda al rei Dieu dins sas amassadas
Lo tropèl tranquilet es enrabiat a mòrt. (bis)

10/02/2011

Cant n°19 : cants de carnaval.

Cants de carnaval.

1) Carnaval es arrivat fuma la pipa fuma la pipa
Carnaval es arrivat fuma la pipa sens tabac
Quand aurem tot acabat farem la fèsta farem la festa
Quand aurem tot acabat farem la fèsta a tot petar
I anarem totes, i anarem totes, i menarem nòstres enfants
E la jornada serà pagada coma se trabalh aviam.

2) Carnaval remena remena, carnaval remena aital.
Lo braç, lo coide, la man, los dets, la camba, pè, artelhs, genolhs, ventre, pitre, cap, cuol,…

3) Carnaval aviá capèl de papièr
Capèl de papièr per dançar leugièr
Adieu Carnaval tròp d’ora tròp d’ora
Adieu Carnaval tròp d’ora te’n vas
Vestits, cauças, vèsta, solièrs,…

4) Adieu paure Carnaval

Adieu paure, adieu paure,
Adieu paure Carnaval
Tu te'n vas e ieu demòri
Adieu paure Carnaval
Tu t'en vas e ieu demòri
Per manjar la sopa a l'alh
Per manjar la sopa a l'òli
Per manjar la sopa a l'alh
Adieu paure, adiu paure,
Adieu paure Carnaval

La joinessa fa la fèsta
Per saludar Carnaval
La Maria fa de còcas
Amb la farina de l'ostal

Lo buòu dança, l'ase canta
Lo moton ditz sa leiçon
La galina canta lo Credo
E lo gat ditz lo Pater

CARNAVAL
Quand se veirà lo bombardièr escampar pluèja de confètis. . .
Quand se veirà lo canon faire riseta a l'objectiu...
Quand se veirà lo tanq passejar filhas per las fèstas...
La bala far son ziga-zaga, coma lo serpentin...
Farai de Carnaval la fèsta nacionala !...

Miquèu DECOR

Frasa clau 19 : Los tres ninjas avián complit lor mission.

Tèxt causit n°19 : Los ninjas. Un còp èra , tres ninjas èran en mission. Los tres ninjas se sonavan : Marius , Liès t

Los ninjas.


Un còp èra, tres ninjas èran en mission.

Los tres ninjas se sonavan : Marius , Liès e Lenç.

Los tres ninjas fasián partit dels Dracs Roges e èran contre los Dracs

Multicolors e devián destruire la basa dels marrits.

Liès, Marius e Lenç metèron al ponch un plan per atacar los Dracs Multicolors.

Liès diguèt a Marius :

«-Tu, vas anar atacar los gardes per darrièr.»

Aprèp diguèt a Lenç :

«-tu, vas anar atacar amb ièu. Pendent aquel temps Marius farà diversion.»

Atal faguèron e Marius poguèt dintrar dins la centrala e apiegèt sus un boton per desactivar totes los robots ninjas.

Los tres ninjas aviàn complit lor mission.


Marius e la classa de cicle 3.

04/02/2011

Frasa clau 18 : Mas fin finala devenguèron los defensors de la mòrt.

Tèxt causit n°18 : Los defensors.

Un jorn una equipa de defensors. I aviá Liès, Aimeric, Lenç e Marius.

Liès aviá una tronçonusa, Aimeric un canon, Lenç una mitralheta e Marius un basoca.

Marius partiguèt e destrusiguèt un gratacèl amb son basoca mas lo gratacèl i tombèt dessús e moriguèt espotit. Lenç destrusiguèt un immòble mas el tanben moriguèt. Aimeric destrusiguèt un ostal amb son canon. Liès e Aimeric respeliguèron Lenç e Marius. E Liès destrusiguèt un gratacèl.

Mas fin finala devenguèron los defensors de la mòrt.

Liès e la classa de cicle 3.

Cant 18 : Joan Petit

Joan Petit èra un paisan de Vila-franca de Roèrgue.

En 1643 menèt la revòlta paisana contra Loís XIV. Quand lo prenguèron, lo condemnèron al suplici de la ròda. E la cançon ditz que quand li copèron lo det, dançava amb son det, etc...

Joan Petit que dança (2 còps)
Per lo rei de França (2 còps)
Amb lo pè, pè, pè
Amb lo dit, dit, dit
Per aquel dançava Joan Petit*.
(*autra version
"Atal dança Joan Petit")

Joan Petit que dança (2 còps)
Per lo rei de França (2 còps)
Amb lo pè, pè, pè
Amb la camba, camba, camba
Amb lo dit, dit, dit…

Joan Petit que dança (2 còps)
Per lo rei de França (2 còps)
Amb lo pè
Amb la camba
Amb la cuèissa
Amb lo dit…

…Amb lo cuol…

…Amb lo ventre, amb lo pitre, amb l'esquina,
amb lo braç, amb lo coide, amb la man, amb
lo còl, amb las gautas, amb la boca, amb lo
nas, amb los uèlhs, amb lo cap…

Disèm dos còps la frasa "amb lo dit, dit, dit" : la començança es cantada en far una ronda, al primièr "amb lo dit, dit, dit", los enfants tòcan lo pel-sòl tres còps amb lor det, al segond, lèvan lor det en l'aire, puèi viran sus eles meteisses en cantant «atal dança Joan Petit". Cada còp, mostram la partida del còs designada.

30/01/2011

Frasa clau 17 : Un pauc mai tard, un batèu nos vegèt e nos prenguèt.

Tèxt causit 17 : A l'Illa perduda.

Un jorn, Lucia, Jonatan e ieu Bastian.

Èrem sus una illa perduda. Jogàvem al balon puèi manjàvem.

Un jorn, faguèrem un grand fuòc. Un pauc mai tard un batèu nos vegèt e nos prenguèt.

Nos menèt a New York.

Aval poguèrem jogar al casino lo demai de nòstra vida.


Bastian CM2 e la classa de cicle 3.

17/01/2011

Cant 17 : Classica. Daphnis e Alcimadure. Joan-Josep Cassanea de Mondonvilla.

L’epòca classica (Classique),
1700-1750 a 1800

Lo concerton del latin « concertare » que vòl dire se concertar, dialogar… designa una compausicion musicala escricha per un o mantun solistes e un orquestre. Mozart i balharà sa forma e son estile classica (lèu, lent, lèu). De costuma, lo tresen moviment dels concertòs permet al soliste de metre en valor sa virtuositat.
Un orquestre de 20 a 50 instruments.
Mai que mai de còrdas, de boèses e qualques percussions, rarament de coires, levat en solistes.
Un instruments capiòl s’expressa.
La bassa contunha de l’epòca baròca seriá aquí l’orquestre tot.

La sinfonia es atanben d’aquèla epòca. Haydn i balha son estile vigoros e contrastat e Mozart i apond son sens dels timbres.
Son de comandas d’òmes d’argent e de poder.

Un orquestre de talha mejana que joguèsse un concertò o una sinfonia (que se ditz tanben Motet grand) es de segur de jogar de musica de l’epòca classica.

Daphnis e Alcimadure.
Libret de Joan-Josep Cassanea de Mondonvilla escrich en occitan lo 4 de novembre de 1754 per Maria Fel, soprana e Peire Jeliotta, nauta-contra qu’èran eles tanban occitans.

Gasolhats auselets a l’ombra del fulhatge,
Quand vos fiulatz mon cor es encantat.
Entendi ben, que dins vòstre lengatge,
Vos celebratz la libertat.
Ela es lo plaser de ma vida,
Car ieu la canti coma vos ;
Tanben sens cessa ela me crida,
Qu’ela sola pòt rendre urós.

Cant 16 : Lo galerian. Frederic Mistral.

Ausissi amont lo gau
Que canta sus lo teule,
Adieu patron Sigau
Lo brandi de Sant-Eume.
Lo gau o non lo gau
Fasèm coma se l’èra,
Lan-lira, lan lèra,
E vòga la galèra.

Ausissi lo siblet
Dau mestre d’equipatge,
Adieu lo risolet
Dei filhas dau rivatge.
Siblet o non siblet
Fasèm coma se l’èra,
Lan-lira, l’an lèra,
E vòga la galèra.

Ièu vesi Garlaban
Emai la Santa Bauma,
Cal metre pè suls bancs
La Magdalena embauma.
S’aquò’s pas Garlaban
Fasèm coma se l’èra
Lan-lira, lan-lèra,
E vòga la galèra.

Ièu vesi au mirador
Marion tota esmòuguda,
Eme son mocador
Nos fa lo benvenguda.
S’es pas lo mirador
Fasèm coma se l’èra
Lan-lira, lan-lèra
E vòga la galèra.

Tèxt causit 16 : Mon fantauma. Marlena CM2.

Mon fantauma es farcejaire.

Mon fantauma es blagaire.

Mon fantauma es lo melhor.

Mon fantauma es ben.

Mon fantauma es pas coma los autres.

Mon fantauma es pichòt.

Mon fantauma es roge.

Mon fantauma s'apèla Gugus.

Mon fantauma es a ieu.

Marlena e la classa de cicle 3.

Frasa clau 16 : Mon fantauma es farcejaire. Mon fantauma es blagaire.

cant 15 : L'aucèl qu'es sul boisson. Estèva Molinièr. Baròca.

L’epòca barròca (Baroque),
1610-1700 a 1750.

Un orquèstra de 15 a 20 instruments (es la naissença de la musica de cambra del rei).
Mai que mai de còrdas e de boèsses,
Una bassa contunha (clavecin o bassa de viòla que vendrà lo violoncèl) que ponctua lo tèxte musical.
Es tanben l’invencion de la cadença perfacha : lo bocin de musica s’acaba dins la meteissa tonalitat que la partença. Aquò balha l’impression de tornar tombar sus sos pès.

Se ausissètz una bassa continua, sètz dins l’epòca baròca.



L’aucèl qu’es sul boisson…

L’aucèl qu’es sul boisson,
Digas una cançon
Alegra la mià vida. (bis)

E vai t’en tot d’un vòl
Veire la margarida,
Li raconta mon dòl. (bis)
E digas li d’abòrd,
Que ieu soi dejà mòrt
Desempuèi que ieu non l’ei vista (bis)

E qu’absent de son uèlh
Ieu ei larma tant trista
Qu’ieu voldriá estre al tombèl. (bis)

Esteva Molinièr.

Tèxt causit 15 : La blaga. Aquim CM2.

Un jorn, tres angèls discutisson :

"- Tu cossí sès mòrt ?

- Ieu dintri del trabalh e vesi pas pus ma femna aquí.
Alara ai cercat dins tot l'ostal e me soveni qu'aviái una terrassa al 16en estatge. Montèri e vegèri una persona. L'ai lançada, s'es tornamai agantada, li ai espotit los dets amb un martèl es tombada, un arbre la tornèt agantar dins sa cabussada e li ai lançat un frigidari e moriguèt d'una crisa cardiaca."

L'autre angèl diguèt :

"- èri al 17en estatge e lo vent m'emportèt al 16en estatge. Ai pensat que lo proprietari m'en volriá pas. Es arribat e me lancèt per dessús la terrassa, m'agantèri e me balhèt un còp de martèl suls dets. Daissèri anar e soi tombat, mas un arbre amortiguèt ma tombada e qualqu'un me lançèt un frigidari."

E lo tresen angèl diguèt :

"- Ieu, èri tot nud dins un frigidari."

Aquim e la classa de cicle 3

Frasa clau 15 : Un jorn, tres angèls discutisson : -" Tu cossí sès mòrt ? - Ieu dintri del trabalh e vesi pas pus ma femna aquí."

08/01/2011

Frasa clau 14 : Raivi qu'al cap d'un moment las gents se mainen que la vida es un bonür.

Tèxt causit 14 : La mòrt e la vida. Ananca CM2.

La mòrt e la vida.

La mòrt es crudèla per los que la rencontran.
A despart d'aquò, i a la vida qu'es coma un rai de solelh.

Mas de mond aiman lo contrari.
Òc, sabi, es triste...
Raivi qu'al cap d'un moment las gents se mainen que la vida es un bonür.
Tot lo mond gaireben aiman la vida.

E los que se rendon pas compte que la vida pòt menar lo bonür an pas d'astre.

La mòrt e la vida son ligadas mas completament diferentas.
Aimi la vida, ieu.

Vivi, ieu, al mens.
Ieu detèsti la mòrt.
Del còp, vòli pas morir.
Avètz aprés, gràcia a mon tèxt, que pensi que la vida es plan melhora que la mòrt.

Ananca e la classa de cicle 3.

05/01/2011

Cant poesia 14 : Le chant des oyseaulx.

L’epòca renaissença o respelida (Renaissance),
1453 a 1610 (mòrt d’Enric IV)

Es una musica polifonia. Es a dire una compausicion musicala a mantuna linhas melodicas (del grèc, polys (mantun) e phônê (son)).Cada votz a sa valor melodica pròpia. Passam de la monodia a capella a la polifonia complexa acompanhada.

Se ausissètz una musica a dançar, jogada o cantada a mantuna voces (polifonia), en utilisar d’instrumentjavascript:void(0)s coma la flauta de bec, lo lut e de pichonas percussions tal coma lo tamborin o los grelòts, serà de segur, una musica de la renaissença.




JANEQUIN (Clement) 1485 a l’entorn de-1558 Châtellerault. +Paris
Es una figura majer de la cançon polifonica del segle XVI.
Clèrgue, foguèt mai abil dins la musica profana que non pas dins la musica sacrada, mai que mai dins la cançon descriptiva.
Es conegut per las « amors » de Ronsard, sa mesa en musica de poèmas de Francés 1er e sas celebracions de las campanhas de Francés de Guisa que n’èra lo capelan.
Tre 1505 es a Bordèu al servici de « Lancelot du Fau » puèi en 1523 de Joan de Fois.
1531 se n’va jonher son fraire a Angers onte venguèt Capelan de la vila.
1549 es a Paris onte encontra Claudia Godimel e dintra dins la còla Pèire Certon , Marc-Antòni Muret e Godimel que trabalhavan a l’illustracion de las Amors de Ronsard.
Coneis los poderoses del temps : Enric II, Francés de Guisa, lo cardinal Joan de Lorena.
Moriguèt a Paris, paure coma totjorn aviá viscut.

2 messas polifonicas, 1 sol motet nos demora, 5 recuèlhs de psaumas e cançons spiritualas e, çò mai important, 300 cançons que se disian «chanson française» o melhor «chanson parisienne» que daissèron plaça, dins la segonda partida del segle XVI al madrigal Italian.
Tres stiles de cançons : sentimentala e calhòlas (pebradas) o empleguèt coma los autres (Janequin, Semisy, Certon, Passereau, Hesdin, Jacotin, Sandrin, Le Heurteur,…) e la cançon descriptiva ne foguèt lo paire e lo mestre.